Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ALO 170 hattında COVID-19 ile ilgili sorulan sorular derlenerek yayınlanmıştır. Tüm OSGB'lerin ilk defa karşılaştığı bu süreçte bilgi akışı sağlayan Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na ve İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü'ne teşekkür ederiz.
1) İnşaat işlerinde COVID-19 için ne tür önlemler alabiliriz?
• İş yerinde birden fazla işverenin bulunması durumunda birlikte hareket edilmesi
gerekmektedir. Salgına karşı acil eylem planı güncellenmeli ve salgının işyerine etkisi
sırasında sorumlu çalışanlar ve sorumlulukları belirlenmelidir. Çalışma ve dinlenme,
yemekhane gibi salgına yakalanma riskinin yüksek olduğu alanlarda oturma şeklinde
sosyal mesafe sağlanmalı ve bu oturma düzeni sağlanacak şekilde çalışanların molaları
ve yemek aralarının düzenlemesi yapılmalıdır. Büyük çalışma ekiplerinin daha küçük
gruplar şeklinde düzenlenmesi önemlidir. Bu kapsamda vardiya usulü çalışmaya
geçilmesi veya vardiya sayılarının artırılması önerilmektedir. Çalışanların vücut
sıcaklıklarının sabah işe girişte, iş çıkışında ve öğle molalarında ölçülmesini sağlayıp
ateşi yüksek olanların izole edilmesi ve sağlık kuruluşuna başvurulması gerekmektedir.
İşyerine ziyaretçi giriş çıkışlarını kısıtlayın. Özellikle yemekhane, lavabo, tuvaletler gibi
çalışanların sosyal mesafeyi ihmal etme ve hijyen sağlama konusunda kısıtlı kalınacağı
noktalarda çalışanların yeterli su sabun ve alkol bazlı el dezenfektanına erişiminin
sağlandığından emin olun. Şantiyeye yeni gelen malzemeleri erişime uzak bir kısımda
en az 1 gün bekletin. Evden çalışma imkanı olan personeli evden çalışmaya yönlendirin.
Toplantıları mümkün mertebe telekonferans yöntemi ile gerçekleştirin. Sosyal
mesafenin sağlanamayacağı durumlarda çalışanlara TS EN 149 standardına uygun FFP2
veya FFP3 tipi partikül maskesi, TS EN 374-5 standardına uygun yüksek konçlu ve
bakteri, virüs ve mikroorganizmalara karşı direnç sağlayan koruyucu eldivenler ve
koruyucu gözlük veya yüz siperliği sağlayın. COVID-19 şüphesi durumunda Sağlık
Bakanlığı İletişim Merkezi 184 aranarak yetkilinin verdiği talimatlar izlenmelidir.
2) Şantiyede kalabalık alanlarda COVID-19 tehlikelerine karşılık ne tür tedbirler almalıyız?
İş planlaması, çalışmalarda büyük gruplar oluşturulmadan ve çalışanlar arasında sosyal
mesafe korunacak şekilde yapılmalıdır. Grupların kendi içinde ve birbirleriyle etkileşimleri
asgari düzeyde tutulmalıdır. Çalışanların diğer kişilerle fiziksel teması sınırlandırılmalıdır.
Çalışanlar kişisel alanlarını arttırmaya yönlendirilmelidir.
• Malzeme taşınması vb. durumlar da göz önünde bulundurulmalı mümkünse malzemeler
üzerlerinde barındırabilecekleri virüslerin yayılımını önlemeye yönelik streç film
benzeri ile kaplanmalı veya insan ve malzeme akışının az olduğu, güneş ışığı alan, kuru
ortamlarda depolanmalıdır.
• COVID-19 hastalığı ve korunma yöntemleri konusunda çalışanlar bilgilendirilmelidir.
Şantiye alanları ve ofislerin giriş çıkışlarında ve diğer bilgilendirme panolarında
bilgilendirme broşürleri ile görsellerin asılması sağlanmalıdır.
• Şantiye alanlarına giriş çıkışlarda çalışanların ve ziyaretçilerin ateşleri ölçülmeli ve
yüksek ateş ya da diğer soğuk algınlığı belirtileri görülen kişiler işyeri hekimine ya da
sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. COVID-19'lu bazı kişilerin ateşi olmayabilir, bu
nedenle bu tek tespit aracı olmamalıdır.
• İşverenler, işyerindeki hastalık belirtilerini izlemek için bir temsilci atamayı düşünmeli
ve çalışanlardan herhangi birisinin belirtileri göstermesi durumunda yapılması
gerekenler için önceden prosedür hazırlanmalıdır.
• Bir çalışanın COVID-19 olduğu doğrulanırsa, diğer çalışanlar işyerinde COVID-19'a
maruz kalma olasılığı konusunda bilgilendirilmelidir. Etkilenen çalışandan, çalışan
ayrılmadan önce temas ettiği diğer çalışanları tanımlaması istenmeli ve bu çalışanlar
içinde önlem alınmalıdır.
3) Şantiyelerde yatakhanelerde ve yemekhanelerde aynı ortamlarda kalabalık olarak
bulunmak durumunda kalıyoruz. Bu durumdan nasıl korunacağımız konusunda bilgi verir
misiniz?
• Yemekhane, yatakhane, dinlenme alanları, tuvalet, lavabo ve banyolar gibi sosyal
alanlarda sosyal mesafenin korunmasına yönelik önlemler alınmalıdır. Öğle yemeğinde
çalışanlar arasındaki sosyal mesafe korunacak şekilde ve kalabalık olmayan gruplar
halinde çalışanların öğle yemeğine alınmasına ilişkin düzenlemeye gidilmelidir.
Grupların kendi içinde ve birbirleriyle etkileşimleri asgari düzeyde tutulmalıdır.
• Yemekler çalışanlara kumanya ile hijyenik ambalajlar içerisinde uygun kıyafet (eldiven,
maske, bone, önlük) kullanan personel tarafından dağıtılmalıdır. Yemekler sosyal
mesafe gözetilerek yenmeli hem yemek hem ambalaj atıkları daha önce belirlenen,
işaretlemesi yapılmış üstü kapatılabilen kutu benzeri yerlere konulmalıdır ve kısa süre
içerisinde insan ve malzeme akışının olmadığı yerlere taşınmalıdır.
4) Şantiye ortamının steril hale getirilmesi için neler yapılmalıdır?
• Şantiyede dinlenme alanları, yemekhane ve yatakhaneler gibi ortak alanlar ve sıkça
temas edilen tüm yüzeylerin rutin temizliği yapılmalıdır. Bununla birlikte, iş
istasyonları, tezgahlar, kulplar, kapı kolları, paylaşılan araçlar ve benzeri
ekipmanlarında temizliğine dikkate edilmelidir.
• Yemekhane ve yatakhane, ofis ortamları ve diğer kapalı mekânların düzenli bir şekilde
havalandırılması ve dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. Çalışanlara etkin el yıkama
teknikleri hakkında eğitim verilmelidir. Çalışanların hem çalışma alanları içinde hem
de diğer sosyal alanlarda (dinlenme alanları, yemekhane, yatakhane vb.) yeterli ve
uygun miktarda su, sabun ve alkol bazlı el dezenfektanlarına erişimi sağlanmalıdır.
• Tek kullanımlık el havlusu ve temassız çöp kovalarından yararlanılmalıdır. Yeniden
kullanılabilir malzemeler ve ekipmanlar dezenfekte edilmelidir.
5) Şantiyelere aynı araçla kalabalık olarak gitmemiz isteniyor. Ne yapmamız gerekir?
• Şantiyelere aynı araçla kalabalık olarak gitmeniz istenmesi durumunda işverenden
aşağıda belirtilen hususlarda önlem alması konusunda talepte bulunmanızda fayda
görülmektedir:
➢ Servis araçlarının özellikle sık temas edilen yüzeyleri başta olmak üzere temizlik
ve hijyeninin sık aralıklarla sağlanması,
➢ Servis kullanan çalışanların, araç içerisindeki yüzeylere temasının mümkün
olduğunca azaltılması,
➢ Servis araçlarının taşıma kapasitesi yarıya indirilmelidir,
➢ Araç girişlerine el dezenfektanlarının konulması,
➢ Seyahat süresince araç içerisinde şoför ve tüm yolcuların maske takmaları.
6) Şantiye ortamında birçok çalışma arkadaşı ve işverenlerle yakın temasta bulunmak zorunda
kalıyoruz. Ne tür önlemler almamız gerekmektedir?
• Diğer kişilerle fiziksel temasınız sınırlandırılmalıdır. Mümkün olduğunca, toplantılar
sınırlandırılmalıdır. Kalabalık toplantılar düzenlenmemelidir. Toplantılarda sosyal
mesafeye dikkat edilmelidir. Mümkün olduğunca çevrimiçi veya konferans görüşmesi
yoluyla toplantı yapılmalıdır. Çalışma ortamları sosyal mesafeye dikkat edilecek şekilde
revize edilmeli, uzaktan çalışması mümkün olan çalışanlar için düzenleme yapılmalıdır.
7) Yer altı maden işletmelerinde COVID-19 görülebilir mi?
• Yeraltı maden işletmeleri mekanik veya doğal havalandırma sistemleri ile
havalandırılmakta olup ısı, nem, toz ve havanın tüm yeraltı işletmesini dolaşması
nedeniyle yayılıma uygun ortam bulunmaktadır. Bu faktör de ele alındığında hastalığın
diğer işyerlerinde olduğu gibi maden işletmelerinde de görülmesi mümkündür.
8) Maden işletmelerinde COVID-19’un yayılmasını engellemek için neler yapılmalıdır?
• Maden işletmeleri için hazırlanmış olan risk değerlendirmesi ve acil durum planı
salgında yaşanabilecek gelişmelere göre güncellenmelidir.
• Yeraltı işletmeleri için havalandırma sistemleri gözden geçirilerek, gerekiyor ise
salgının yayılma riski azaltacak şekilde yeniden düzenlenmelidir.
• İSG Profesyonelleri tarafından virüsten korunma yöntemlerinin anlatıldığı eğitimler ve
verilmeli gerekli bilgilendirmeler yapılmalıdır.
• Toplu halde yemek yenen yemekhanelerde gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. Örneğin;
tek kullanımlık tuz, karabiber uygulamasına geçilmesi, ambalajlı ekmek ve su
kullanılması, çatal bıçakların bulaşık makinesinden çıktıktan hemen sonra
ambalajlanması gibi çalışmalar yapılabilir. Ayrıca yemekhanelerin düzenli bir şekilde
havalandırılmalı, dezenfeksiyonu sağlanmalı ve oturma düzeni sosyal mesafe dikkate
alınarak yapılmalıdır.
• Banyo, soyunma odası vb. ortak kullanım alanları sık aralıklarla dezenfekte edilmelidir.
• Çalışanların giydikleri tulum vs. kıyafetler hijyen kurallarına göre yıkanmalı ve
havalandırılmalı, iş kıyafetleri ile gündelik kıyafetler ayrı tutulmalıdır.
• Aciliyeti olmayan toplantı ve etkinlikler iptal edilmelidir.
• İhtiyaçlar öncelikle stoklardan karşılanmaya çalışılmalı, yürütülmesi zorunlu olan
madencilik faaliyetleri ise minimum çalışan ile karantina şartlarına uygun şekilde
yürütülmelidir.
9) Maden işletmelerinde çalışanlar için COVID-19’a karşı ne gibi önlemler alınmalıdır?
• Madene girilmeden önce güvenlik personeli tarafından çalışanların ateşi güvenilir
cihazlar ile ölçülmeli ve yüksek ateş tespit edilen çalışanının içeri girmesine izin
verilmemeli, sağlık kuruluşlarına haber verilmelidir.
• Maden işletmelerinde acilen sağlık taramaları başlatılarak riskli görülen çalışanlar için
ilgili otoritelerin belirlediği prosedürler uygulanmalıdır.
• Personelin ulaşım, iaşe, hijyen vb. koşullar hastalığın yayılma riski göz önünde
bulundurularak en üst standartta uygulanmalıdır.
10) Maden ocaklarında çalışırken virüse karşı korumak amacıyla N95 maskesi mi takmalıyım?
• N95 maskeler Amerikan Standartlarına göre sınıflandırılmış maske türünü ifade
etmektedir. AB Gümrük Birliği Anlaşması gereğince ülkemizde maskelerin bu
standarda göre üretilmesi ve satılması yasaktır. Bu standarda sahip maskelerin
satılabilmesi için teknik dosyasının hazırlanarak, TS EN 149 No’lu standarda göre
gerçekleştirilecek belgelendirme işlemlerinden geçmesi ve üzerine bu standarda (TS EN
149) uygunluğunu belirten ibarenin basılmış olması gerekmektedir.
11) COVID-19’a karşı madenlerde çalışırken hangi maskeyi kullanmalıyım?
• Ortam ölçümleri sonucu işyerinizin İSG Profesyonelleri tarafından size önerilen
maskeleri takmanız önem arz etmektedir. Virüse karşı TS EN 149 standardına uygun
olarak üretilmiş koruma seviyesi FFP2 veya FFP3 solunum maskelerini kullanmanız
önerilmektedir.
12) COVID-19’a karşı hangi koruyucu eldiveni kullanmalıyım?
• Madencilik sektöründe el-kol koruyucuların kullanımı mekanik ve kimyasal risk
faktörleri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Kullanılan kimyasalların güvenlik bilgi
formlarına başvurulmalı ilgili dokümanda belirtilen riskler doğrultusunda eldiven
seçimi yapılmalıdır. Virüslere karşı ellerinizi korumak için EN ISO 374-5 standardına
göre üretilmiş ve üzerinde biyolojik risk piktogramı olan ve VIRUS yazan eldivenleri
kullanmanız önerilmektedir.
• Madenciliğin özellikle üretim aşamasında mekanik risklerin oldukça fazla olduğu
görülmektedir. Bu bağlamda TS EN 388 standardına uygun eldivenler seçilmeli işin
özelliğine uygun eldivenler tercih edilmelidir.
• Sıcaklığa ve ergimiş maddelere temas, konvektiv veya radyant ısıya maruziyet
bulunması durumunda TS EN 407 standardına sahip eldivenler kullanılmalıdır.
Kaynakçılar için koruyucu eldivenler ilgili TS EN 12477 standardına uygun olmalıdır.
Seçilecek el koruyucunun kavrama kabiliyeti yüksek olmalı ve ek risk yaratmamalıdır.
13) COVID-19’a karşı hangi koruyucu tulumu giymeliyim?
• Günlük iş elbiselerinin üzerine virüse karşı vücudunuzu korumak için EN 14126
standardına uygun biyolojik risk etmenlerine karşı koruma sağlayan tek kullanımlık
tulumlar tercih edilmelidir.
14) COVID-19’a karşı hangi yüz göz koruyucuları tercih etmeliyim?
• Madencilik sektöründe göz ve yüz koruyucular, kaynak, kırma, eleme, öğütme, kesme,
delme gibi proseslerin gerçekleştirilmesi sırasında ortaya çıkan partiküllerin yanı sıra
ortamdaki toz maruziyetinden korunmak içinde kullanılmaktadır. Solunum korumasının
da gerektiği durumlarda veya tüm yüzün korunmasının gerektiği durumlarda tam yüz
maskesi tercih edilmelidir. Ortamda gözler için zararlı gaz ve zehirli duman bulunması
veya zararlı sıvı sıçrama ihtimali bulunması halinde çerçeve gövdesi gözleri sıkıca
çevreleyen göz koruyucular kullanılmalıdır. Koruyucu gözlükler EN 166 standardına
uygun olarak üretilmiş olmalıdır. Göz koruyucuların kullanım alanları ve performans
değerleri standartta yer almakla birlikte ürün üzerinde sembol ve işaretlemeler ile ifade
edilmektedir. Tespit edilen riskler dahilinde bu semboller kontrol edilerek seçim
yapılmalıdır.
15) İşyerinde COVID-19 şüphesi bulunan çalışan tespit edildiğinde ne yapılmalıdır?
• İşyerinde COVID-19 şüphesi bulunan çalışan tespit edildiğinde öncelikle ilgili çalışan
ayrı bir odaya alınmalı gösterdiği belirtiler detaylı olarak kayıt altına alınmalıdır.
Çalışana cerrahi maske sağlanarak bu belirtiler başladığı sırada kimlerle temas halinde
olduğu belirlenmeli ve bu kişilerin 14 gün boyunca hastalık izni almaları sağlanarak
kendilerini izole ettiklerinden emin olunmalıdır. Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi 184
aranarak elde edilen bu bilgiler iletilmeli, sağlık personelinin işyerine gelerek şüpheli
çalışanın kontrollerini yapmak üzere sağlık kuruluşuna sevki sağlanmalıdır.
16) Örtüaltı işlerinde (Seralarda) COVID-19’un önüne geçmek için ne tür önlemler
alınmalıdır?
• Çalışanlar işe başlamadan önce ve çalışma süresince belirli aralıklarla en az 20 saniye
boyunca su ve sabun kullanarak ellerini yıkamalıdır. İlaçlama ekipmanları, küçük el
aletleri ve ortak kullanılan ekipmanların her kullanımda temizliği yapılmalı ve
mümkünse alkol bazlı dezenfektanla dezenfekte edilmelidir. Çalışma alanları
mümkünse sık sık havalandırılmalıdır. Mümkün olduğunca 60 yaşından büyüklerin
seralarda çalışmalarının önüne geçilmelidir. Tarım ilacı uygulamaları ertelenmelidir.
COVID-19 şüphesi durumunda Sağlık bakanlığı İletişim Merkezi 184 aranarak
yetkilinin verdiği talimatlar izlenmelidir.
17) Genel tarım işleri için COVID-19 önlemleri nelerdir?
• Çalışanlar işe başlamadan önce ve çalışma süresince belirli aralıklarla en az 20 saniye
boyunca su ve sabun kullanarak ellerini yıkamalıdır. İlaçlama ekipmanları, küçük el
aletleri ve ortak kullanılan ekipmanların her kullanımda temizliği yapılmalı ve
mümkünse alkol bazlı dezenfektanla dezenfekte edilmelidir. Çalışma alanları sık sık
havalandırılmalıdır. Mümkün olduğunca 60 yaşından büyüklerin seralarda
çalışmalarının önüne geçilmelidir. Çalışanlara TS EN 149 standardına uygun FFP2 veya
FFP3 tipi maske temin edilmelidir. Özellikle malzeme taşıma sırasında TS EN 374-5
standardına uygun yüksek konçlu ve bakteri, virüs ve mikroorganizmalara karşı direnç
sağlayan koruyucu eldivenlerin de kullanımı gerekmektedir. Tarım alanlarına ziyaretçi
giriş çıkışı mümkün olduğunca kontrol altında tutulmalıdır. Çalışanların işyerine
getirilmesi ve götürülmesi sırasında işletmeye giriş çıkış yapan personel ile servis
görevlilerinin de hijyen kurallarına dikkat etmeleri önemlidir. COVID-19 şüphesi
durumunda Sağlık bakanlığı İletişim Merkezi 184 aranarak yetkilinin verdiği talimatlar
izlenmelidir.
18) Mevsimlik tarım çalışanları için COVID-19 için ekstra bir önlem alınmalı mıdır?
• Genel önlemlere ilave olarak mevsimlik tarım çalışanlarının yaşam ve barınma alanları
artırılarak az kişinin bir arda olması sağlanmalı, banyo, mutfak ortak toplanma alanları
ve çalışanların taşınması için kullanılan toplu taşıma araçlarının temizlik ve hijyeni sık
aralıklarla sağlanmalıdır. Çalışanların kullandığı toplu taşıma araçları ile tek seferde en
fazla kapasitelerinin yarısı dolacak kadar çalışan işyerlerine götürmeli, bu esnada sosyal
mesafe kuralına özen gösterilmelidir. Çalışanların işyerine getirilmesi ve götürülmesi
sırasında işletmeye giriş çıkış yapan personel servis görevlilerinin de hijyen kurallarına
dikkat etmeleri önemlidir. COVID-19 şüphesi durumunda Sağlık bakanlığı İletişim
Merkezi 184 aranarak yetkilinin verdiği talimatlar izlenmelidir.
19) Tarım ilacı kullanımı COVID-19 önlemleri kapsamında sakıncalı mıdır?
• Tarım ilacı uygulamaları mümkün mertebe ertelenmelidir. Ertelenemiyorsa en az sayıda
çalışan tarafından çalışma ortamının havalandırılması ve kişisel hijyen kurallarına
dikkat edilmesi kaydıyla gerçekleştirilmesi önerilmektedir. Buna ek olarak ilaçlama
sırasında kullanılacak tüm ekipmanların alkol bazlı dezenfektan ile dezenfekte edilmesi,
çalışana ilaç uygulaması sırasında verilen maskelerin ilave olarak FFP2 veya FFP3
özellikli olması gerekmektedir. Ayrıca çalışana verilen eldivenlerin ise TS EN 374-5
standardına uygun yüksek konçlu ve bakteri, virüs ve mikroorganizmalara karşı direnç
sağladığından emin olunmalıdır.
20) Hayvancılık işlerinde COVID-19’a karşı ne tür önlemler alınmalıdır?
• COVID-19 virüsünün kedi ve köpekler dışında konakçı olan diğer hayvanlar için
hayvandan insana bulaşan formlar bulunmaktadır. Bulaşma doğrudan temas (tükürük,
kan, idrar, dışkı vb.), dolaylı temas (hayvanların yaşadığı ve dolaştığı alanlarla veya
mikroplarla kontamine olmuş nesnelerle veya yüzeylerle temas etmek) yoluyla, vektör
kaynaklı (bir kene veya sivrisinek veya pire gibi bir böcek tarafından ısırılmak) ve
Çin’de olduğu gibi düşünülen gıda kaynaklı (kontamine bir şey yemek veya içmek,
pastörize edilmemiş süt, az pişmiş et, yumurta veya enfekte bir hayvandan dışkısı ile
kontamine çiğ meyve ve sebzeler gibi) olabilmektedir. Bu nedenle COVID-19 için
hayvancılık sektöründe hayvanların dolaştığı ve barındığı alanlarda hijyen kurallarına
dikkat edilmeli, özellikle pire kene sivrisinek gibi böcek grubu için ilaçlama, giyime
dikkat etme gibi ilave önlemlerin alınmasının yanı sıra risk grubunda bulunan
çalışanların çalışma alanlarında bulundurulmamasına özen gösterilmeli, çalışmalar
mümkünse minimum sayıda çalışanla yürütülmelidir. Özellikle hayvanla temasın
bulunduğu işlerde TS EN 149 standardına uygun FFP2 veya FFP3 tipi maske , TS EN
374-5 standardına uygun yüksek konçlu ve bakteri, virüs ve mikroorganizmalara karşı
direnç sağlayan koruyucu eldivenlerin ve koruyucu gözlük veya yüz siperliğinin
kullanılması önerilmektedir. Bunun yanı sıra çalışma alanına giriş çıkışlarda kıyafetler
değiştirilmeli ve çalışma alanına ziyaretçi girişleri kısıtlanmalıdır. COVID-19 şüphesi
durumunda Sağlık bakanlığı İletişim Merkezi 184 aranarak yetkilinin verdiği talimatlar
izlenmelidir.
21) Tekstil ve Deri gibi sektörlerde özellikle eski makineler kullanılmakta, makinelerin
teçhizatları açıkta olduğundan makine parçalarının yağlanması neticesinde makineler
partiküllere açık hale gelmektedir. Bu makinelere malzeme veren ve bu makinelerden
malzeme alan çalışanları korumak için hangi tür eldiven ve maske kullanımı gerekir?
• Makinelerle ve yarı mamülle temasın bulunduğu işlerde TS EN 149 standardına uygun
FFP2 veya FFP3 tipi maske, TS EN 388 ve TS EN 374-5 standardına uygun yüksek
konçlu ve bakteri, virüs ve mikroorganizmalara karşı direnç sağlayan koruyucu
eldivenlerin ve ilave olarak koruyucu gözlük veya yüz siperliğinin kullanılması
önerilmektedir.
22) Tavukçuluk ve yumurta üretimi yapıyorum. Tavuklardan COVID-19 kapabilir miyim?
• Bu tür işlerde işin kendisiyle alakalı olarak bulaşma hayvanlarla doğrudan temas
(tükürük, kan, idrar, dışkı vb.), dolaylı temas (hayvanların yaşadığı ve dolaştığı alanlarla
veya mikroplarla kontamine olmuş nesnelerle veya yüzeylerle temas etmek) yoluyla
vektör kaynaklı (bir kene veya sivrisinek veya pire gibi bir böcek tarafından ısırılmak)
olabilmektedir.
23) Önlem olarak genel işlerde kullandığım muayene eldiveni diye satılan eldivenler uygun
mudur?
• Genel muayene eldivenleri COVID-19’ a karşı etkili değildir. TS EN 374-5 standardına
uygun yüksek konçlu ve bakteri, virüs ve mikroorganizmalara karşı direnç sağlayan
koruyucu eldivenlerin kullanımı uygundur.
24) Tarım işlerinde cerrahi maske kullanıyorum. Koruma sağlar mı?
• Cerrahi maskeler, maskeyi takan kişiden enfeksiyonun başkalarına geçmesini
engellemek için kullanılır. Sağlıklı birey virüse karşı koruma sağlamak istiyorsa
kendisini çevreden koruyan kişisel koruyucu donanım kategorisindeki maskeleri
kullanmalıdır. Bu nedenle kişisel koruyucu donanım kapsamına giren TS EN 149
standardına uygun FFP2 veya FFP3 tipi maske kullanımı uygun olacaktır.
25) Eczacılar için COVID-19 kapsamında ne tür önlemler alınabilir?
• Eczaneler düzenli havalandırılmalı ve iç temizliğe dikkat edilmelidir. Deterjan ve suyla
zemin düzenli olarak temizlenmelidir. Çalışanların ellerini 20 saniye boyunca sabunla
yıkamaları yıkama ve çalışmaları sırasında yüzük saat bileklik gibi aksesuarların
kullanılmaması gerekmektedir. Mümkünse müşterilerin işyeri ortamına girmeden
ilaçların teslim edilmesini sağlayacak bir sistem kullanılmalıdır. Hasta ile sosyal mesafe
sağlanmalı, hastalar arasındaki mesafenin de bu değerde tutulması sağlanmalıdır. Bölme
veya perde gibi bulaşmayı önleyici bir yapı kullanılması önerilmektedir. Eczane
içerisinde özellikle hastanın temas ettiği POS cihazı kapı kolu raf vb. tüm alan ve
eşyaların sık sık temizlendiğinden emin olunmalıdır. Eczanede tüm çalışanlara TS EN
149 standardına uygun FFP2 veya FFP3 tipi maske, TS EN 374-5 standardına uygun
yüksek konçlu ve bakteri, virüs ve mikroorganizmalara karşı direnç sağlayan koruyucu
eldiven ve koruyucu gözlük veya yüz siperliği sağlanmalıdır. COVID-19 şüphesi
durumunda Sağlık bakanlığı İletişim Merkezi 184 aranarak yetkilinin verdiği talimatlar
izlenmelidir.
26) Kargo ve Teslimat çalışanları için COVID-19 kapsamında ne tür önlemler alınabilir?
• Çalışanlar düzenli olarak ellerini dezenfekte etmeli ve çalışma sırasında yüzük, saat,
bileklik gibi aksesuarları kullanmamalıdır. İş süresince çalışanların ellerini yüzlerine
sürmemesi ve tek kullanımlık eldiven kullanımı gerekmektedir. Eldiven çıkarılırken
eldivenin dış tarafına temas edilmemesi önemlidir. Teslimat sırasında temastan
kaçınılmalı, mümkün olduğunda temassız ödeme tercih edilmeli bu işlemler sırasında
maske ve eldiven kullanılması sağlanmalıdır. İmza işlemi için müşterinin kendi
kalemini kullanması yönünde yaklaşım sergilenmelidir. Sürüş sırasında temas edilen
yüzeyler ve eğer kullanılıyorsa POS cihazının alkol bazlı dezenfektanla temizlenmesi
önerilmektedir. Çalışanların müşteriler ve iş arkadaşlarıyla tokalaşmaması ve sosyal
mesafeyi korumaları gereklidir. COVID-19 şüphesi durumunda Sağlık bakanlığı
İletişim Merkezi 184 aranarak yetkilinin verdiği talimatlar izlenmelidir.
27) Market çalışanları için COVID-19 kapsamında ne tür önlemler alınabilir?
• Marketlerde mümkünse internetten sipariş düzenine gidilmelidir. Markete uygun sayıda
müşterinin sırayla alınmasına özen gösterilmelidir. Mağaza içi hijyen ve kontrol
periyodunun sıklaştırılması ve çalışanlara uygun ve güvenli koruyucu donanım (TS EN
149 standardına uygun FFP2 veya FFP3 tipi maske, TS EN 374-5 standardına uygun
yüksek konçlu ve bakteri, virüs ve mikroorganizmalara karşı direnç sağlayan koruyucu
eldivenlerin ve koruyucu gözlük veya yüz siperliği) sağlanmalıdır. Müşterilerin
ambalajsız gıdalara temas etmesinin önüne geçilmelidir. Mağaza içi uygun noktalara
mağaza giriş ve çıkışlarına ve özellikle kasa bölümüne alkol bazlı el dezenfektanları
yerleştirilmesi önemlidir. Alışveriş arabası, sepet, POS cihazı ve raf gibi yoğun temas
ihtimalinin olduğu yerlerin sık sık dezenfekte edilmesi gerekmektedir. Ödeme
noktalarında güvenli mesafe alanları oluşturulmalıdır. Temassız ödeme tercihi
mümkünse kullanılmalıdır. Yazarkasa, klavye ve ekranlar sık sık dezenfekte
edilmelidir. COVID-19 şüphesi durumunda Sağlık bakanlığı İletişim Merkezi 184
aranarak yetkilinin verdiği talimatlar izlenmelidir.
28) COVID-19 ile ilgili olarak ofis çalışanları ne tür önlemler alabilir?
• Eller sıkça ve parmak aralarını da içerecek şekilde sabunlanarak en az 20 saniye süreyle
yıkanmalı ve ellerin göze yüze değdirilmesinden kaçınmalıdır. Toplantıların yüz yüze
yapılmasından kaçınmalı, teknolojik cihazlarla toplantılar gerçekleştirilmelidir.
Arşivlere TS EN 149 standardına uygun FFP2 veya FFP3 tipi maske, TS EN 374-5
standardına uygun yüksek konçlu ve bakteri, virüs ve mikroorganizmalara karşı direnç
sağlayan koruyucu eldiven kullanılarak girişi sağlanmalıdır. Merdiven korkulukları,
asansör, zil butonlarına çıplak elle temastan kaçınılmalıdır. Çok gerekmedikçe asansör
kullanılmamalıdır. Ofis içinde tek kişi olacak şekilde düzenleme yapılmalı, imkanlar
dahilinde uzaktan veya dönüşümlü çalışma planlaması yapılarak personel irtibatı en aza
indirilmelidir. Sık temas edilen klavye, mouse, fotokopi makinesi vb. Ofis araçları sık
aralıklarla alkol bazlı dezenfektanla dezenfekte edilmelidir. COVID-19 şüphesi
durumunda Sağlık bakanlığı İletişim Merkezi 184 aranarak yetkilinin verdiği talimatlar
izlenmelidir.
29) COVID-19 ile ilgili alınan tedbir kararları doğrultusunda gümrük numunelerinin analizinin
yapılmasına devam edilecek mi?
• Kurumumuz personeli bu süreçte dönüşümlü olarak çalışmakta olup gümrük
numunelerinin analizleri devam etmektedir.
30) COVID-19 ile ilgili alınan tedbir kararları doğrultusunda iş hijyeni ölçüm faaliyetlerine
devam edilecek mi?
• Alınan tedbir kararları doğrultusunda iş hijyeni ölçüm görevlendirmeleri ileri bir tarihe
ertelenmiştir.
31) COVID-19 ile ilgili alınan tedbir kararları doğrultusunda tarafınızca yakın tarihte yapılmış
olan iş hijyeni ölçümlerinin sonuç raporları gönderilecek mi?
• Kurumumuz personeli bu süreçte dönüşümlü olarak çalışmakta olup iş hijyeni ölçüm
sonuçlarının raporlama süreci devam etmektedir.
32) İşyeri Hekimi ve İşyeri Sağlık Personeli Kişisel Koruyucu Donanım Kullanmalı mıdır?
• Evet kullanmalıdır.
33) İşyeri Hekimi ve İşyeri Sağlık Personeli’nin kullanacağı Kişisel Koruyucu Donanımların
özellikleri nasıl olmalıdır?
• Tam kapalı göz koruyucu veya yüz koruyucu/siperlik (EN-166),
• Koruyucu kıyafet (EN-14126),
• Solunum koruyucu (EN-149/FFP2 veya FFP3) ventilsiz maskeler,
• Eldivenlerin (EN ISO 374-5 ve biyolojik risk piktogramlı virüs piktogramlı)
34) İşyeri Hekimi ve İşyeri Sağlık Personeli maske kullanırken nelere dikkat etmelidir?
• Maskeye dokunmadan önce, ellerinizi su ve sabun ile temizleyin, su ve sabuna erişimin
olmadığı durumlarda alkol bazlı bir el antiseptiği kullanın.
• Maskede delik vb. hatalı durumun olup olmadığını inceleyin.
• Maskenin üst tarafı metal şeridin olduğu taraftır.
• Maskenin doğru tarafının dışarıya baktığından emin olun.
• Maskeyi yüzünüze yerleştirin. Maskenin metal şeridini veya sert kenarını, burnunuzun
şekline göre kalıplayın.
• Maskenin alt kısmını aşağı doğru çekerek ağzınızı ve çenenizi kapatın.
• Kullandıktan sonra maskeyi çıkarın.
• Kullanımdan hemen sonra tek kullanımlık maske biyolojik risklere özel kapalı bir atık
kutusuna, tekrar kullanılabilir ibaresi olan maskeyi saklama ve temizlik şartlarını
karşılayacak şekilde muhafaza edin, kullanım miadı dolanları biyolojik risklere özel
kapalı bir atık kutusuna atın.
• Maskeye dokunduktan veya attıktan sonra ellerinizi su ve sabun ile temizleyin, su ve
sabuna erişimin olmadığı durumlarda alkol bazlı bir el antiseptiği kullanın.
35) COVID-19 olduğundan şüphelenilen vakalarda İşyeri Hekimi ve İşyeri Sağlık personeli ne
yapmalıdır?
• Hastalık şüphesi bulunan kişi maske takılmak suretiyle işyeri hekimine gitmeli ve işyeri
hekimi tarafından değerlendirilmesi yapılmalıdır.
• İşyeri hekimi ve işyeri sağlık personeli kişisel koruyucu donanım kullanmalıdır. Kişisel
koruyucu donanımlar ve maske kullanımları için “İşyeri Hekimi ve İşyeri Sağlık
Personeli’nin kullanacağı Kişisel Koruyucu Donanımların özellikleri nasıl olmalıdır?”
ve “İşyeri Hekimi ve İşyeri Sağlık Personeli maske kullanırken nelere dikkat etmelidir?”
başlıklarına bakınız.
• İşyeri hekimi tarafından çalışanın COVID-19 şüphesi olarak değerlendirilmesi halinde
diğer çalışanlardan izolasyonu sağlanır, daha önceden belirlenen ve enfeksiyonun
yayılmasını önleyecek nitelikte olan kapalı alana alınır. Sağlık Bakanlığı yetkilileri ile
iletişime geçilir, sevki sağlanır. Durum işyerinde görevli iş güvenliği uzmanı, işveren
veya işveren vekiline derhal bildirilir. İlgili Yetkili kurum/kurumlar tarafından alınan
önlemler yerine getirilir.
• İşyeri sağlık biriminde görev yapan personelin kişisel hijyeni ve görev yapılan fiziki
mekanın dezenfeksiyon işlemi gerçekleştirilir.
36) Hangi durumlarda COVID-19’ bağlı hastalıktan şüphelenmeliyim?
• COVID-19'un en yaygın belirtileri ateş, yorgunluk ve kuru öksürüktür. Bazı hastalarda
ağrı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı veya ishal olabilir. Bazı insanlar
enfekte olsa bile herhangi bir belirti göstermeyebilir.
• Yukarıdaki belirtiler göz önünde tutulmak suretiyle özellikle aşağıdaki durumlarda
işyeri hekimi muayenesi için işyeri sağlık birimine başvurulur:
➢ Ateş, öksürük, nefes darlığı,
➢ Semptomların başlamasından önceki 14 gün içerisinde yurt dışında bulunma öyküsü
veya yurtdışından gelen kişi ile temas,
➢ Doğrulanmış COVID-19 enfeksiyonu vakası ile yakın temas
➢ COVID-19 enfeksiyonu hastalarının tedavi edildiği birimlerde görev yapan sağlık
personeli,
➢ Laboratuvar yöntemleriyle COVID-19 olduğu saptanan olgular.
• Bu durumlarda işyeri hekimi/işyeri sağlık personelinin yapması gerekenler için
“COVID-19 olduğundan şüphelenilen vakalarda İşyeri Hekimi ve İşyeri Sağlık
personeli ne yapmalıdır?” başlığına bakınız.
37) Kimler Covid 19’a bağlı hastalığı ağır geçirme riski altındadır?
• Yaşlı insanlar ve altta yatan tıbbi sorunları (yüksek tansiyon, kalp hastalığı, akciğer
hastalığı, kanser, diyabet vb) olan insanlarda ciddi hastalık gelişme olasılığı daha
yüksektir. Hastalığın ciddi seyretme riski yüksek olan gruplar başta olmak üzere tüm
çalışanlar korunmalıdır.
38) COVID-19 sebebiyle ticaret bakanlığından gelen KKD testlerinde bir aksama yaşanacak
mı?
• Gelen testlerin analizleri devam etmektedir, ancak virüsün bulaşmasına engel olmak
için numuneler süre olarak daha fazla bekletilmektedir. Bu sebeple numunelerin
sonuçları normalden daha geç raporlanmaktadır. Testlerin analizleri devam etmektedir.
39) COVID-19 pandemisi nedeniyle Asbest Söküm Uzmanlığı eğitimi aksayacak mı ya da iptal
edilecek mi?
• COVID-19 pandemisine karşı alınan tedbirlere ilişkin yayımlanan genelge ve tavsiye
kararları doğrultusunda ertelenmiştir.
40) Asbest Söküm Uzmanlığı eğitimi ne zaman yapılacak?
• COVID-19 pandemisine karşı alınan tedbirlere bağlı olarak Asbest Söküm Uzmanlığı
eğitiminin yılın ikinci yarısında yapılması planlanmıştır.
41) Asbest Söküm Uzmanlığı eğitim kayıtlar ne zaman yapılacaktır?
• Asbest Söküm Uzmanlığı eğitimi kayıtları başvuru duyurularının yapılmasının ardından
e-devlet üzerinden alınacak olup eğitim tarihleri İSGÜM internet sitesinde
duyurulacaktır.
42) 2020 yılında kaç tane Asbest Söküm Uzmanlığı eğitimi verilmesi planlanıyor?
• 2020 yılında 3 Asbest Söküm Uzmanlığı Eğitimi yapılması planlanmıştır. Kayıtlar
başvuru duyurularının yapılmasının ardından e-devlet üzerinden alınacak olup eğitim
tarihleri resmi internet sitesinde duyurulacaktır.
43) COVID-19 pandemisi nedeniyle ILO Pnömokonyoz Radyografileri Uluslararası
Sınıflandırması Okuyucu eğitimi aksayacak mı ya da iptal edilecek mi?
• COVID-19 pandemisine karşı alınan tedbirlere ilişkin yayımlanan genelge ve tavsiye
kararları doğrultusunda ertelenmiştir.
44) ILO Pnömokonyoz Radyografileri Uluslararası Sınıflandırması Okuyucu eğitimi ne zaman
yapılacak? Kayıtlar ne zaman? Kaç eğitim yapılacak?
• Gelişmelere bağlı olarak satın alma süreçlerinin tamamlanmasının ardından yılın ikinci
yarısında 3 ILO Pnömokonyoz Radyografileri Uluslararası Sınıflandırması Okuyucu
eğitimi yapılması planlanmıştır. Kayıtlar başvuru duyurularının yapılmasının ardından
e-devlet üzerinden alınacak olup eğitim tarihleri resmi internet sitesinde duyurulacaktır.
45) COVID-19 nedeniyle laboratuvar yetkilendirme faaliyetlerinde bir ara verme söz konusu
mudur?
• Bu süreçte İş Hijyeni Ölçüm test ve Analiz Laboratuvarları Hakkında Yönetmelik
kapsamında belge yenileme işlemine başvuran laboratuvarlara, belge geçerlilik
tarihlerinin bitmesi halinde, mevcut kapsamları ile ölçüme devam edebilecekleri bilgisi
verilmiştir. Yeni yetki başvurularında yerinde incelemeye gidilecektir.
46) İSG profesyonelleri olarak işyeri ziyaretlerinde COVID-19 hastalığına yakalanma riskimiz
ve bu hastalığı diğer işyerlerine bulaştırma olasılığımız oldukça fazladır. Bu süreçte İSG
profesyonelleri işyeri ziyaretlerine ara verilebilir mi?
• Bu hastalıkla mücadelede, İSG profesyonellerinin işyerlerine rehberlik etmesi büyük
önem arz etmektedir. İşyerleri ziyaretlerinde, kimse ile temas etmemeye, toplu
kullanıma açık ortamlarda bulunmamaya, sosyal mesafeye ve el-yüz temizliğimize
dikkat ederek işverenlere ve çalışanlara yol gösterilmelidir. Evrak işleri işyerlerinde
değil evlerde yapılmalıdır.
47) Çalışanların İSG eğitimlerini nasıl vereceğiz?
• İş başı eğitimleri, sosyal mesafe gözetilerek, gruplar halinde olmadan teke tek
verilmelidir. Temel İSG eğitimleri iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimince
değerlendirilip uzaktan eğitim şeklinde verilmesi mümkündür. Bu süreçte toplu olarak
yüz yüze veya pratik eğitimler verilmemesi uygun olacaktır.
48) Yıllık çalışma planında belirtilen faaliyetleri yerine getiremiyoruz. Ne yapmamız gerekir?
• Yıllık çalışma planında belirtilen, yapılmaz ise işyerinde kazaya sebep olabilecek (iş
ekipmanlarının periyodik kontrolü gibi) durumlar sosyal mesafe ve temizliğe dikkat
edilerek yerine getirilmelidir. Ancak toplu olarak yapılması gereken acil durum
tatbikatı, eğitim vb. durumlar yıllık çalışma planı güncellenerek daha ileri bir tarihte
yerine getirilebilir.
49) Risk değerlendirmesinin süresi doldu? Bu süreçte risk değerlendirmesini nasıl
güncelleyeceğiz?
• Risk değerlendirmesi kısımlar halinde, mümkün olan en az kişi ile sosyal mesafeye
dikkat edilerek yapılmalıdır. Risk değerlendirmesi dokümantasyon işleri evlerde
bireysel bilgisayarlar ile yapılmalıdır. Risk değerlendirmesi işyerinin elektronik belge
yönetim sistemi var ise onun vasıtası ile elektronik imza ile imzalanabilir.
50) Çalışanlara COVID-19 raporunu OSGB’ de görevli işyeri hekimi verebilir mi?
• COVID-19 tanısı Sağlık Bakanlığının yetkilendirildiği hastaneler tarafından
verilmektedir. Ancak hastalığın ilerleyiş safhalarında negatif olan tanılar pozitife
dönebilmekte olup kesin hasta değildir tanısı koyabilmek OSB’lerde mümkün
görünmemektedir.
51) İSG profesyonelleri olarak bu süreçte işyerlerinde çalışma ortamı gözetimi yapacak mıyız?
• 26/3/2020 tarihinde İSG-KATİP üzerinde yayımlanan duyuruda İSG profesyonellerinin
COVID-19 riskine karşı işyerlerinde alacağı tedbirler açıklanmıştır. Bu doğrultuda
işyerlerinde gerekli tedbirlerin alınmasını ve takibini sağlamak amacıyla çalışma ortamı
gözetimlerine önem verilmesi gerekmektedir.
52) İSG profesyonelleri olarak bu süreçte işyerlerinde hangi dokümanlardan faydalanabiliriz?
• Genel Müdürlüğümüzün ve diğer resmi kurumların yayımlamış olduğu sektörel rehber,
afiş ve duyuruların takibi ve uygulanması önem arz emektedir.
53) OSGB ve EK vize yerinde incelemeleri ne zaman gerçekleştirilecektir?
• COVID-19 sebebiyle vize YERİNDE İNCELEME aşamasına gelen kurumların yerinde
incelemeleri ileri bir tarihte gerçekleştirilecek olup bu süreçte kurumlar mevzuatta
belirtilen sürelerden etkilenmeyecektir.
54) OSGB ve EK adres değişikliği yerinde incelemeleri ne zaman gerçekleştirilecektir?
• COVID-19 sebebiyle adres değişikliği YERİNDE İNCELEME aşamasına gelen
kurumların yerinde incelemeleri ileri bir tarihte gerçekleştirilecek olup kurumlardan
taahhüt talep edilmekte ve kurumun mağduriyetini önlemek adına taşınmasına izin
verilebilmektedir.
55) Yetkilendirilen eğitim kurumlarının eğitim programları ne zaman başlayacaktır?
• Konuya ilişkin mevzuat çalışmaları devam etmekte olup duyurularımızın ve Resmi
Gazete’nin takip edilmesi gerekmektedir.
56) 16.05.2020 tarihinde planlanan İSG sınavı yapılacak mı?
• Sınav ÖSYM tarafından ertelenmiştir.
57) Önümüzdeki süreçteki en yakın sınav tarihi ne zamandır?
• Sınav 7/11/2020 tarihinde ÖSYM tarafından yapılacaktır. Genel Müdürlüğümüzün ve
ÖSYM’nin duyuruları takip edilmelidir.
58) 2020 yılında kaç tane İSG sınavı yapılacaktır?
• COVID-19 sebebiyle 2020 yılında İSG sınavı 7.11.2020 tarihinde yapılacak olup başka
sınav yapılmayacaktır. Genel Müdürlüğümüzün ve ÖSYM’nin duyuruları takip
edilmelidir.
59) COVID-19 salgını süresince, mesai saatleri içerisinde OSGB'nin açık tutulması şartı
aranacak mıdır?
• Hayır, salgın sebebiyle uzaktan çalışma /esnek çalışma modeline geçiş yapıldığından bu
zorunluluk aranmayacaktır.
60) Tıbbi maske nedir?
• Tıbbi maskeler takan kişinin ağzından ve burnundan çıkan damlacık ve aerosollerin
etrafa yayılmasını engellemek amacıyla kullanılır. Bu maskeler takan kişiyi bakteri veya
virüslerden korumak amacıyla tasarlanmamıştır. Tıbbi maskeler kağıt malzemeden veya
diğer dokunmamış malzemelerden yapılır ve her kullanımdan sonra atılmalıdır.
• Sağlık çalışanları için, güvenlik yönergeleri, kullanıcının potansiyel olarak enfeksiyöz
aerosollere ve havadaki sıvı damlacıklarına maruz kalmasını azaltmak için pandemik
grip hastalarının yakınında tıbbi maske yerine yüze uygun, TS EN 149 standardına göre
üretilmiş FFP2 veya FFP3 koruma sınıfında solunum koruyucu maske takılması
önerilir.
61) N95 maske nedir? FFP2/FFP3 Maskelerden farklı mıdır?
• N95 maske veya diğer adıyla N95 solunum koruyucu, NIOSH (Amerikan Ulusal
Standartları) standardına uygun üretilmiş ürünler olup N95 hava filtrasyon derecesini
(42 CFR Part 84) karşılayan, yani havadaki partiküllerin en az %95'ini filtreleyen bir
solunum koruyucu tipidir.
• N95 maskeleri, Avrupa Birliği’nin FFP2 maskeleri ve Çin’in KN95 maskeleri gibi farklı
yargı alanlarında düzenlenen maskelere eşdeğer kabul edilmektedir. Ancak,
performansını belgelemek için diğerlerinden farklı olarak filtre verimliliği, test ajanları,
akış hızı ve müsaade edilen basınç düşüşü gibi farklı test kriterleri kullanılır.
• Ülkemizde piyasada olan maskelerin ilgili mevzuat gereği TS EN 149 standardına göre
üretilip belgelendirilmiş olması gerekmektedir. Bu ürünler de FFP1, FFP2 ve FFP3
maskelerdir.
62) Tıbbi maskeler ile solunum koruyucular arasındaki farklar nedir?
• Tıbbi maske kullanıcıyı büyük damlacıklardan ve sıçramalardan korurken, karşısındaki
kişiyi maske takanın kişinin solunum emisyonlarından korur. Solunum koruyucular ise
takan kişiyi büyük damlacıkların yanı sıra ufak aerosol partiküllerine maruziyetini de
azaltır.
• Solunum koruyucular yüze tam oturur, tıbbi maskeler yüze tam oturmazlar.
• Tıbbi maskeler kullanıcıya havadaki küçük partikülleri solumak için güvenilir bir
koruma düzeyi SAĞLAMAZ ve solunum koruması olarak kabul edilmez. TS EN 149
standardına göre üretilmiş FFP2 veya FFP3 koruma sınıfında solunum koruyucu
maskeler, büyük ve küçük parçacıklar dahil havadaki parçacıkların çok büyük
çoğunluğunu (FFP2 → %94 ; FFP3 → %99) filtreler.
63) Maskelerin üzerindeki işaretler ve rakamlar neyi ifade eder?
• TS EN 149 standardına göre üretilmiş solunum koruyucu maskeler koruma düzeyine
göre FFP1, FFP2 ve FFP3 olmak üzere üç koruma düzeyine sahiptir. FFP1 maskeler
partiküllerin %80’ini filtrelerken bu oran FFP2 maskelerde %94, FFP3 maskelerde ise
%99’dur. CE işareti, üzerine iliştirildiği ürünün insan, hayvan ve çevre açısından
sağlıklı ve güvenli olduğunu gösteren Avrupa Birliği'nin Yeni Yaklaşım Direktiflerine
uygunluk işaretidir. CE işaretinin sağında yer alan dört haneli numara ürünü
belgelendiren onaylanmış kuruluşun kimlik numarasıdır. NR: Nonreusable, yani ürünün
8 saatlik vardiyada bir kez kullanılabileceğini, R: Reusable, ürünün tekrar kullanılabilir
olduğunu göstermektedir.
64) Maskelerin güvenilir olup olmadığını nasıl anlarım? Sorabileceğim bir merci var mı?
• Toz maskelerinin üzerinde belli işaret ve sembollerin aranması gerekmektedir.
Ürünlerin standart numarası (EN 149), CE işareti, CE işaretinin yanında ürünü
belgelendiren Onaylamış Kuruluş kimlik numarası (4 haneli olmak zorunda) ve ürünle
birlikte Türkçe kullanım kılavuzunun mevzuat gereği bulunması zorunludur. CE işareti
ürünün güvenli olduğu anlamına gelmektedir. Ürünle ilgili şüpheniz var ise e-Devlet
Kapısı üzerinden Kişisel Koruyucu Donanımlar Şikayet İhbar Başvuru ve Takip Sistemi
vasıtasıyla bildirim yapabilirsiniz.
65) Kimler maske kullanmalıdır?
• Aşağıdaki kişilerin maske kullanmasına gerek yoktur:
➢ Mevsimsel hastalık veya COVID-19 belirtileri göstermeyen, 14 gün süresince
kimse ile yakın temas kurmamış, dışarıya çıkmayan ya da çıktığında sosyal
mesafenin korunduğu açık havaya çıkan kişiler
• Aşağıda belirtilen kişilerin tıbbi maske takması yeterlidir:
➢ Mevsimsel diğer hastalıklar sebebiyle hapşırıp, öksüren ya da COVID-19
hastalık belirtileri gösteren kişiler
➢ İnsanlar ile yakın temas gerektirmeyen hizmet sektörü çalışanları
• Aşağıda belirtilen kişiler solunum koruyucu donanım (FFP2/FFP3) kullanmalıdır:
➢ Sağlık sektörü çalışanları
➢ Dezenfekte işlemi yapanlar
➢ İnsanlar ile yakın temas kurmak zorunda olan ya da ihtimali olan çalışanlar
➢ COVID-19 şüphesi olan kişiler ile temas kurmak zorunda olan çalışanlar
66) Hangi maskeyi kullanmalıyım?
• Sağlıklı bir kişi;
➢ Herhangi bir hastalık belirtisi göstermiyorsanız, sosyal mesafeyi
koruyabileceğinizden emin olduğunuz bir yere gidiyorsanız maske
kullanmanıza gerek yoktur. Ancak sosyal mesafeyi koruyamayacağınız bir yere
gidiyorsanız, COVID-19 belirtilerinin haricinde saman alerjisi gibi
hapşırmanıza, başkalarına parçacık saçmanıza sebep olacak başka belirtileriniz
varsa kendinizi COVID-19 taşıyıcıymış gibi düşünüp başkalarını korumak için
tıbbi maske kullanılması gerekmektedir.
• Hizmet sektörlerinin birinde çalışan kişi;
➢ Aşağıda belirtilen hizmet sektörlerinden birinde aktif olarak çalışıyorsanız
hizmet sunmuş olduğunuz ürünleri ve muhatap olduğunuz diğer vatandaşları
sizden çıkacak damlacık ve partiküllerden korumak amacıyla tıbbi maske
kullanılması gerekmektedir.
▪ Yaşlı hizmeti verenler
▪ Fırıncılar
▪ Gıda fabrikaları
▪ KKD üretim yerleri
▪ Kargo kuryeleri ve kargo çalışanları
▪ Restoran çalışanları
▪ Lokanta/Restoran kuryeleri
▪ Benzin istasyonu çalışanları
▪ Banka çalışanları
▪ Pazarcı esnafı
▪ Ve benzeri diğer çalışanlar
➢ Ancak görev yapmakta olduğunuz sektör COVID-19 virüsü taşıma ihtimali
yüksek kişiler ile temasınızı gerektirebilecek ve sosyal mesafenizi
koruyamayacağınız bir sektör ise kendinizi korumak için mutlaka FFP2 veya
FFP3 solunum koruyucu donanımlar kullanmalısınız.
• Sağlık çalışanı;
➢ FFP2 veya FFP3 solunum koruyucu donanım kullanmalısınız. Tıbbi maskeler
sizi bakteri veya virüslerden korumaz. Ancak solunum koruyucu donanımlar ile
birlikte yüzünüze ve üzerinize damlacık ve aerosollerin sıçramasını
engelleyecek diğer (koruyucu eldiven, tam kapalı (goggle tipi) gözlük ya da tam
yüz siperi, koruyucu tulum) kişisel koruyucu donanımları da kullanmalısınız.
67) Ventilli maske mi ventilsiz maske mi kullanmalıyım?
• Ventil solunum koruyucu donanımların üzerinde çıkıntı şeklinde bulunan plastik
parçanın adıdır. Bu kısım yaygın olarak bilinenin aksine filtreleme işlemi yapmaz
sadece daha rahat nefes almanıza yardımcı olur. Ventil siz nefes alırken kapanır,
nefesinizi verirken açılarak verdiğiniz nefesi dışarıya tahliye eder. Bu durum takan
kişinin konforunu arttırmakla birlikte vermiş olduğu nefesi filtrelemeksizin dışarıya
verdiğinden, birlikte aynı ortamda bulunduğunuz diğer kişileri sizden çıkan
aerosollerden korumaz. Bu sebeple eğer hastalık taşıma ihtimaliniz var ise veya
semptom gösteriyorsanız ventilli maske takmanız önerilmez.
68) Virüsten korunmak için nasıl bir eldiven kullanmalıyım?
• Tek kullanımlık eldivenlerin kullanılması uygun olacaktır. Bu noktada eldivenleri belli
periyotlarda yenisiyle değiştirmek gerekmektedir. Ayrıca eldiveni yüzümüze, ağzımıza,
gözümüze götürerek temas ettirmememiz hastalıktan korunmak için çok önemli bir
husustur.
69) Dezenfekte işlemi yaparken hangi kişisel koruyucu donanımları kullanmam gerekiyor?
• Dezenfekte işlemi yapıyorsanız dezenfektasyon malzemesinden etkilenmemek için
mutlaka FFP2 veya FFP3 solunum koruyucu donanım kullanmalısınız. Tıbbi maskeler
bu anlamda sizi korumaz.
70) Maske üretmek istiyorum ne yapmam gerekiyor?
• Tıbbi maske üretecekse;
➢ Tıbbi cihaz kapsamında tıbbi maske üretmek isteyen üreticiler, maskelerini TS
EN 14683 standardına göre üretmeleri gerekmektedir. Mevzuat gereği gerekli
olan belgeler ile İl Sağlık ya da İlçe Sağlık Müdürlüğüne başvuru yapılmalıdır.
• Toz maskesi üretecekse;
➢ Kişisel koruyucu donanım kapsamında toz maskesi üretmek isteyen üreticiler
EN 149:2001 + Al: 2009 standartlarında üretim yapmaları ve ürünün güvenli
olması gerekmektedir. Akabinde Üretici, belgelendirme işlemleri için
onaylanmış kuruluşa başvurarak ürününü belgelendirmelidir. Ülkemizde
Üniversal Sertifikasyon firması solunum koruyucuları belgelendirmektedir.
Belgelendirme sonrası ürüne CE işareti iliştirip Türkçe kullanım kılavuzu ile
birlikte piyasaya arz edebilir. Ayrıca bir başvuru veya ön izne gerek yoktur.
71) Maskeyi doğru takıp takmadığımdan emin olamıyorum.
• Solunum koruyucu maske takacak kişinin sakalsız, bıyıksız olması ve saçı uzunsa
saçının toplu olması gerekmektedir. Maskeleri takmadan önce ellerimizin ve
yüzümüzün temiz olması gerekmektedir. İlk olarak maskede yırtılma ve delinme olup
olmadığı kontrol edilmeli ve baş bandı tek elle esnetilmelidir. Maskenin burun mandalı
üste gelecek şekilde elde maske açılarak yüze yerleştirilir. Üstteki bant başın üst
noktasına, alttaki bant enseye yerleştirilir. Maske yüze oturtulur. Burun mandalı burnun
yan kısımlarından iki elle bastırılarak maskenin yüze tam oturması sağlanır. Maskenin
üzerini ellerimizle kapatarak nefes aldığımızda kenarlardan hava sızıntısı olmadığına
emin olunmalıdır. Maske yanında koruyucu gözlük de kullanıldığı durumda gözlükte
buğulanma oluyorsa maskenin yüze tam olarak oturması sağlanmalıdır.
• Maskenin, burun ağız ve çeneyi içine alan yoğun kirlenmenin gerçekleştiği ön kısmına
dokunulmadan ve yüze temas ettirilmeden baş ve ense bandından tutularak çıkarılması
gerekir.
72) Maskeyi ne sıklıkla değiştirmem gerekiyor? Maskeler tekrar tekrar kullanılabilir mi?
• EN 149 standardına sahip solunum koruyucu maskeler tekrar kullanılabilir veya tek
vardiyalık kullanımla sınırlı olanlar yani tekrar kullanılamaz olmak üzere iki çeşittir.
Tekrar kullanılabilir maskelerin üzerinde “R” (Reusable) işareti bulunur, tekrar
kullanılamaz olan maskelerde “NR” (Nonreusable) işareti bulunur. COVID-19 virüsüne
karşı koruma için tek kullanımlık NR işareti olan maskeler önerilmektedir. Maskenin
kullanımı esnasında yırtılması veya kirlenmesi durumlarında yenisiyle değiştirilmelidir.
Normal şartlar altında ise maskenin kullanım süresini ortam koşullarını dikkate alarak
kullanıcı belirler. Maske uygun şekilde çıkarılıp tekrar kullanılacağı durumlarda
maskenin dış yüzeyi iç kısma kesinlikle temas etmeyecek şekilde ambalajında ya da
kilitli bir poşette saklanmalıdır.
73) Maskeyi nasıl çıkarmalıyım?
• Maskenin, burun ağız ve çeneyi içine alan yoğun kirlenmenin gerçekleştiği ön kısmına
dokunulmadan ve yüze temas ettirilmeden baş ve ense bandından tutularak çıkarılması
gerekir.
74) Maske taktığımda nelere dikkat etmem gerekir?
• Maskenin burun, ağız ve çeneyi içerisine alan dış kısma kesinlikle dokunulmamalıdır.
Dokunulması durumunda el hijyeni sağlanmalıdır. Maskeler kesinlikle ortak
kullanılmamalıdır.
75) Yemek yemek veya bir şeyler içmek istiyorum, bu sürede maskeyi ne yapmam gerekiyor?
• Yemek yemek, bir şeyler içmek ve benzeri sebeplerle maskeyi çıkartmanız ve sonra
tekrar takmanız gerekiyorsa, maskenizi varsa kendi poşeti içinde, yoksa başka bir poşet
içerisine koyarak dış ortamdan izole bir şekilde muhafaza etmelisiniz. Kullandığınız
maskeyi diğer maskeler ile aynı poşet veya kabın içerisine asla koymayınız.
• Her kullanım öncesi, deforme olup olmadığı kontrol ediniz.
• Maskeyi takmadığınızı süre boyunca maskeyi asla boynunuza indirerek ya da baş üstüne
çıkartarak kullanmayınız. Bu hareketler maskenin iç kısmına bakteri ve virüslerin
bulaşmasına sebep olarak, maskeyi tekrar taktığınızda bunları solumanıza sebep
olabilir.
76) Maskeler dezenfektan veya kolonya ile temizlenerek kullanılabilir mi?
• Maskeler asla ve asla dezenfektan ve kolonya ile temizlenerek tekrar kullanılmamalıdır.
Yapılan çalışmalar bu işlemin özellikle solunum koruyucu donanımlarda filtreleme
özelliğini %50-%70’e varan oranlarda azalttığını göstermektedir.
77) Kullandığım maske ve eldivenleri nasıl ve nereye atmam gerekiyor?
• Kullanılmış maske ve eldivenler mümkünse kapalı çöp kutularına veya değiştirilebilir
çöp poşeti olan çöp kovalarına atılmalıdır. Unutulmamalıdır ki kullanım süresi boyunca
maskelerin üzerine virüs bulaşma riski vardır. Kapalı çöp kutusu yoksa, kullanılmış
maske ve eldivenler çöp poşeti olmayan bir çöp kovasına atılacak ise bu ürünler mutlaka
bir poşet içerisine konulmalı ve ağzı bağlanarak atılmalıdır. Bu sayede çöp kovalarını
boşaltacak insanların sizin ürünlerinizde bulanma ihtimali olan virüs ile teması
engellenmiş olur.
78) Ev çöpüme veya sokaktaki çöplere attığım kullanılmış maskeler sağlık tehdidi oluşturur
mu?
• Evdeki veya sokaktaki çöp kovalarında değiştirilebilir çöp poşeti kullanılıyorsa ve
bunların değiştirilmesi esnasında çöp ile insan teması sağlanmıyorsa kullanılmış maske
ve eldivenler buralara atılabilir. Değiştirilebilir çöp poşeti olmayan çöp kutularına
atılacak ise bu ürünler mutlaka bir poşet içerisine konulmalı ve ağzı bağlanarak atılmalı
ve çöp kovalarına direkt teması engellenmelidir. Bu sayede çöp kovalarını boşaltacak
insanların sizin ürünlerinizde bulanma ihtimali olan virüs ile teması engellenmiş olur.
Çöp kovası içinde bulunan bu ürünler dokunulmadığı sürece sağlık tehdidi oluşturmaz.
Ancak tedbir olarak çöpler çocukların ulaşamayacağı yerlerde tutulmalı, çöpleri atarken
çöp ile direkt temas engellenmeli, çöp kovası daha sık deterjanlı su ile temizlenmeli,
tüm bu işlemlerden sonra kişisel temizlik yapılmalıdır.
79) İşyerinde COVID -19 olduğu şüphelenilen veya tespit edilen çalışan varsa ne yapılmalıdır?
• Hastalık şüphesi bulunan kişi maske takarak işyeri hekimine gitmeli ve muayenesi
yapılarak şüpheli COVID-19 durumu bulunduğu takdirde etkilenen kişi diğer
çalışanlardan izole edilerek daha önceden belirlenen ve enfeksiyonun yayılmasını
önleyecek nitelikte olan kapalı alanda bekletilmelidir. Sağlık Bakanlığı’nın ilgili sağlık
kuruluşu ile iletişime geçilerek sevki sağlanmalıdır. Ayrıca etkilenen çalışanın atıkları
için Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında işlem yapılmalıdır.
80) Çalışanlara verilen temel iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri(ilk eğitimler de dahil olmak
üzere) COVID-19 salgını nedeniyle uzaktan eğitim şeklinde düzenlenebilir mi?
• Çalışanlara, “Çalışanların İş Sağlığı Ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul Ve Esasları
Hakkında Yönetmelik” kapsamında verilmesi gereken eğitimlerin, COVID-19 Salgını
Nedeniyle Bakanlığın yayınladığı ve İSG profesyonellerine gönderdiği "İşyerlerinde
Koronavirüsten (Covıd-19) Korunma Tedbirleri" başlıklı duyuruda uzaktan eğitim
şeklinde verilmesi önerilmiştir. Salgın durumunun bitmesi halinde temel iş sağlığı ve
güvenliği eğitimlerinin Yönetmelik hükümleri uyarınca verilmesi gerekmektedir.
81) Çalışanlara, “Çalışanların İş Sağlığı Ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul Ve Esasları
Hakkında Yönetmelik” kapsamında verilmesi gereken eğitimlerin, "İşyerlerinde Korona
virüsten (Covıd-19) Korunma Tedbirleri" başlıklı duyuruda uzaktan eğitim şeklinde
verilmesi önerilmiştir. Bununla beraber eğitimler için gerekli alt yapının bulunmaması
durumunda nasıl bir yol izlenmelidir?
• Bakanlığımızın yayınladığı “Yeni Koronavirüs Salgını Kapsamında İş Sağlığı Ve
Güvenliği Profesyonellerinin İşyerlerinde Aldıracağı Tedbirler” başlıklı rehberde,
toplantı ve eğitimlerin salgın bitene kadar ertelenmesi, yasal yükümlülükler nedeniyle
ertelenmesi mümkün olmayan toplantı ve eğitimlerin uzaktan eğitim, telekonferans gibi
yöntemlerle icra edilmesi, uzaktan eğitim gibi yöntemlerin uygulanamayacağı
eğitimlerin ise sosyal mesafe ve hijyen kuralları göz önünde bulundurularak en az kişi
ile icra edilmesi gerektiği belirtilmektedir.
82) 6331 sayılı kanun kapsamında işyerlerinin COVID-19 nedeniyle yapması gereken yasal
zorunluluklar var mıdır?
• COVID-19 ile ilgili işyeri özelindeki tehlikelerin belirlenerek ayrı bir risk
değerlendirmesinin yapılması veya mevcut risk değerlendirmesinin güncellenmesi
gerekmektedir.
• Risk Değerlendirmesi yapılırken tehlikeler, riskler ve alınacak önlemlerin
belirlenmesinde aşağıda yer alan temel ilkelerin göz önünde bulundurulması uygun
olacaktır;
➢ Çalışanların işyerinde nerede ve nasıl COVID-19 virüsüne maruz kalabileceğine
ilişkin değerlendirme yapılması, işyerinde işin özelliği nedeniyle yüksek risk
altındaki çalışanların belirlenmesi, iş süreçleri ve çalışma şekillerinin
değerlendirmeler sonucu yeniden planlanması,
➢ İşyerinde aynı anda bulunan çalışan sayısının asgari oranda tutulması için
uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma, çalışma süresinin organizasyonu gibi
planlanmaların yapılması,
➢ Maruziyetin azaltılması için, özellikle yemekhane ve dinlenme alanlarında,
sosyal mesafenin arttırılmasına ilişkin önlemlerin belirlenmesi,
➢ Çalışanların bireysel risk faktörlerinin (ör; kronik rahatsızlığı olan çalışanlar,
gebe çalışanlar gibi özel politika gerektiren çalışanlar vb.) belirlenmesi ve bu
çalışanların korunması için gerekli tedbirlerin değerlendirilmesi,
➢ Enfeksiyonun önlenmesi için alınması gereken temel önlemlerin belirlenmesi,
➢ Hasta kişilerin belirlenmesi ve izolasyonu için politikalar ve prosedürlerin
belirlenmesi,
➢ İşyerinde çalışanlara verilmek üzere COVID-19 virüsüne karşı koruma
sağlamaya uygun ve yeterli sayıda kişisel koruyucu donanım (KKD) tedariğinin
planlaması,
• 6331 sayılı Kanun gereği hazırlanan Acil Durum Planında salgın hastalıklara karşı
alınması gereken Önleyici ve Sınırlandırıcı Tedbirlerin COVID-19 salgınına ilişkin
olarak güncellenerek devreye alınması gerekmektedir. Çalışan temsilcileri ve/veya
çalışanların güncellenen acil durum planı hakkında bilgilendirilmesi ve plan
kapsamında ne yapmaları veya yapmamaları gerektiğinin farkında olmaları
sağlanmalıdır.
83) COVID-19 olduğu teyit edilerek tedavisi yapılan çalışanın işe dönüşünde neler yapılması
gerekmektedir?
• Tedavisi yapılan çalışan, sağlık kuruluşu tarafından işe başlamasında sakınca
bulunmadığına dair (işe başlam) rapor bitiminde işverenini bilgilendirerek işine devam
eder. Çalışanın durumunun, iş kazası veya meslek hastalığı olarak değerlendirildiği
hususlarda 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunundan doğan, sağlık muayenesi ve
eğitimler de dâhil olmak üzere, tüm yükümlülüklerin gözden geçirilmesinin ve
yenilenmesi gereken yükümlülüklerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
84) COVID-19 salgınının yayılımını önlemek ve çalışanların korunmasını sağlamak için İSG
Profesyonelleri işyerlerinde ne gibi tedbirler almalıdır?
• Bakanlığımız internet sayfasında “Yeni Koronavirüs Salgını (COVID-19) Kapsamında
İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonellerinin İşyerlerinde Aldıracağı Tedbirler” başlıklı
bilgilendirme rehberi yayınlanmış olup internet adresi aşağıda yer almaktadır.
https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/41225/yeni-koronavirus-salgini-kapsaminda-issagligi-
ve-guvenligi-profesyonellerinin-isyerlerinde-aldiracagi-tedbirler.pdf
85) 6331 Sayılı Kanunun Sağlık Gözetimi Başlıklı 15. Maddesinin 1.fıkrası gereği yapılması
gereken sağlık muayeneleri COVID-19 salgını nedeniyle ertelenebilir mi?
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 15 inci maddesinin birinci fıkrasını (a)
bendinde “Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate
alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar” hükmü yer almaktadır. Buna göre,
COVID-19 salgını yeni bir risk faktörü olarak değerlendirilmeli ve işyeri hekimince
gerekli önlemler alınarak periyodik muayeneler yapılmalıdır. Şüphe duyulması halinde
Sağlık Bakanlığının 184 numaralı danışma hattı aranarak, yönlendirmeler uygulanmalı
ve/veya Sağlık Bakanlığı’nın ilgili sağlık kuruluşu ile iletişime geçilerek çalışanın sevki
sağlanmalıdır.
86) Engelli ve Gebe çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar için COVID-19 salgınına
yönelik ne gibi tedbirler alınmalıdır?
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 10. maddesinin birinci fıkrası gereği
işveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla
yükümlüdür ve risk değerlendirmesi yapılırken ilgili fıkranın (ç) bendinde ifade edildiği
üzere genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren
gruplar ile kadın çalışanların durumunu dikkate almalıdır. Bu sebeple COVID-19
salgınına karşı yukarıda sayılan özel politika gerektiren gruplar için daha hassas
davranılarak güvenli mesafe ve iş hijyeni kuralları konusunda gerekli tedbirler alınmalı
gerekiyorsa söz konusu çalışanlara uzaktan çalışma gibi esnek çalışma yöntemleri
uygulanmalıdır. Mümkünse idari izin seçenekleri de gözden uzak tutulmamalıdır.
87) COVID-19 salgınına sebep olan virüs biyolojik risk etmenleri arasında sayılabilir mi?
Sayılıyor ise hangi grup biyolojik risk etmenidir?
• 15.06.2013 tarihli ve 28678 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Biyolojik Etkenlere
Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında “Biyolojik
Etkenler” tanımlanmış olup herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden
olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dâhil mikroorganizmaları, hücre
kültürlerini ve insan endoparazitleri olarak ifade edilmiştir.
• COVID-19 hastalığına sebep olan virüs Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci
fıkrasında enfeksiyon risk düzeyine göre yapılan sınıflamaya göre “İnsanda ağır
hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski
yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler”
olarak tanımlanan Grup 4 biyolojik etkenler arasındadır.
88) COVID-19 dikkate alınarak yapılacak olan Risk Değerlendirilmesinde hangi hususlar
dikkate alınmalıdır?
• 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğinde yer alan hükümler ile aşağıda sayılan hususlar
dikkate alınarak risk değerlendirmesi yapılır:
➢ İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin
sınıflandırılması.
➢ Yetkili makamların, çalışanların sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin
denetim altına alınması hakkındaki önerileri.
➢ Çalışanların yaptıkları işler sonucunda ortaya çıkabilecek hastalıklarla ilgili
bilgiler.
➢ Çalışanların yaptıkları işler sonucunda ortaya çıkabilecek alerjik veya toksik
etkiler.
➢ Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak çalışanların yakalandığı hastalıklar ile
ilgili bilgiler.
• Bununla birlikte, özellikle bu dönemde çalışanların da kişisel özellikleri de dikkate
alınarak belirlenecek teknik/mühendislik ve idari/organizasyonel önlemler belirlenmeli
ve uygulanmalıdır.
89) İşveren, işyerinde COVID-19 maruziyet riskinin azaltılması için ne gibi önlemler almalıdır?
• Çalışanların maruziyet düzeyinin en aza indirilmesi için işveren özellikle aşağıdaki
önlemleri alır:
➢ Maruz kalan veya kalabilecek çalışan sayısı, mümkün olan en az sayıda tutulur.
➢ Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama
yayılmasını önleyecek veya ortamda en az düzeyde bulunmasını sağlayacak
şekilde düzenlenir.
➢ Öncelikle toplu koruma önlemleri alınır veya maruziyetin başka yollarla
önlenemediği durumlarda kişisel korunma yöntemleri uygulanır.
➢ Hijyen önlemleri, biyolojik etkenlerin çalışma yerlerinden kazara dışarıya
taşınması veya sızmasının önlenmesi veya azaltılmasını sağlamaya uygun olur.
➢ Ek–II’de verilen biyolojik risk işareti ile birlikte 23/12/2003 tarihli ve 25325
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Güvenlik ve Sağlık İşaretleri
Yönetmeliğinde yer alan ilgili diğer uyarı işaretleri de kullanılır.
➢ Biyolojik etkenleri içeren kazaların önlenmesine yönelik plan hazırlanır.
➢ Atıkların, gerektiğinde uygun işlemlerden geçirildikten sonra çalışanlar
tarafından güvenli bir biçimde toplanması, depolanması ve işyerinden
uzaklaştırılması, güvenli ve özel kapların kullanılması da dâhil uygun
yöntemlerle yapılır.
90) COVID-19 hastalığına sebep olan biyolojik etkenlere maruz kalan çalışanların listesi ve
kayıtları nasıl tutulur?
• İşveren Grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan çalışanların listesini, yapılan işin türünü,
mümkünse hangi biyolojik etkene maruz kaldıklarını ve maruziyetler, kazalar ve
olaylarla ilgili kayıtları, uygun bir şekilde tutar. Bu liste ve kayıtlar, maruziyet sona
erdikten sonra en az onbeş yıl saklanır.
91) Risk değerlendirilmesi ve acil durum planları COVID-19 salgını nedeni ile yenilenmeli
midir?
• İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya
çıkması durumunda risk değerlendirmesi ve acil durum planlarının yenilenmesi
gerekmektedir. COVID-19 saygınına ilişkin riskler değerlendirilmelidir.
92) COVID-19 salgını nedeniyle çalışanların COVID-19 hastalığına yakalanması meslek
hastalığı sayılır mı?
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre “Meslek Hastalığı” mesleki risklere
maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı ifade etmektedir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar
Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 14. Maddesine göre meslek hastalığı, sigortalının
çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm
şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük
halleridir. Buna göre, çalışanların yaptıkları iş sebebiyle illiyet bağı kurulması halinde
meslek hastalığı sayılabileceği değerlendirilmekle birlikte nihai karar yargı organlarınca
verilecektir.
93) İşverence COVID-19 salgını için çalışanın sağlığını korumaya yönelik tedbirler
alınmadığında herhangi bir yaptırım uygulanır mı?
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereği, işveren, çalışanların işle ilgili sağlık
ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup, yine Kanunun 26 ncı maddesinde yer alan
idari para cezaları ve uygulanması ile ilgi düzenlemeler kapsamında, yerine
getirilmeyen her uygunsuzluk için ilgili cezalar uygulanacaktır.
94) COVID-19 salgını nedeniyle çalışanların periyodik sağlık muayeneleri yenilenmeli midir?
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 15 inci maddesi gereği işveren sağlık
gözetimini; işe girişlerinde, iş değişikliğinde, iş kazası, meslek hastalığı veya sağlık
nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri
hâlinde ve işin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına
göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla çalışanların sağlık muayenelerinin
yapılmasını, sağlamak zorundadır.
95) COVID-19 salgını nedeniyle işverenlerin yükümlülükleri nelerdir?
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 4 üncü maddesinde işveren
yükümlülükleri belirlenmiş olup işverenler, mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi
verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve
gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale
getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmalıdır.
• İşverenler 4 üncu madde kapsamında ki yükümlülüklerinin yanında COVID-19
salgınına özel olarak işyerinde tedbir almalıdır. Bu kapsamda Bakanlığımız internet
sayfasında “Yeni Koronavirüs Salgını (COVID-19) Kapsamında İş Sağlığı Ve
Güvenliği Profesyonellerinin İşyerlerinde Aldıracağı Tedbirler” başlıklı bilgilendirme
rehberi yayınlanmış olup internet adresi aşağıda yer almaktadır.
https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/41225/yeni-koronavirus-salgini-kapsamindais-
sagligi-ve-guvenligi-profesyonellerinin-isyerlerinde-aldiracagi-tedbirler.pdf
96) COVID-19 salgını nedeniyle çalışanların yükümlülükleri nelerdir?
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 19 uncu maddesinde çalışanların
yükümlülükleri belirlenmiş olup çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları
eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve
hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini
tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.
• Çalışanlar 19 uncu madde kapsamında ki yükümlülüklerinin yanında COVID-19
salgınına özel olarak işyerinde alınan tedbirlere uymak ve bu konuda verilen emir ve
talimatları uygulamak zorundadır.
97) Çalışanların periyodik olarak muayenelerinin yapılması gerekmekte ve bazı çalışanların
Mart/Nisan/Mayıs aylarında periyodik tetkikleri ve muayenelerinin yapılması
gerekmektedir. İşyeri hekimince çalışanların periyodik muayene için sağlık kuruluşlarına
yönlendirmesi gerekiyor ancak salgın sebebiyle hastaneler yoğun ve çalışanın hastaneye
gitmesi durumunda enfekte olma ihtimali mevcut. Bu durumda ne yapmak gerekir?
• COVID-19 salgını nedeniyle hastanelerde yaşanan yoğunluk ve sağlık personelinin
tamamen salgını önlemeye odaklamış olması nedeniyle çok acil olmayan iş ve işlemler
için hastanelere sevk yönteminin tercih edilmemesi tavsiye olunur. Bu tip işlemlerin
ileri tarihlere ertelenmesinde bir sakınca bulunmamaktadır. Ancak, bu durumlarda işyeri
hekiminin sorumluluğunun da arttığı unutulmamalıdır. Çalışanların sağlık gözetimine
ileri tetkik ve muayene olmadan devam etmek ve konuda karar vermek işyeri hekiminin
sorumluluğundadır. İşyeri hekimi; çalışanların sağlığını artan biyolojik risklere karşı
korumak, rahatsızlığı bulunan çalışan için gerekli tedbirleri almak, her türlü önleyici
hekimlik faaliyetini uygulamak, çalışanları sağlık risklerine ve alınan tedbirlere ilişkin
bilgilendirmek, işyerinde hijyen kurallarının uygulanmasını sağlamak ve tüm
yapılanları onaylı deftere işleyerek gerekli olan kayıtları da çalışan sağlık dosyasına
eklemek zorundadır.
98) COVID-19 nedeniyle OSGB’mizin hizmet verdiği bazı işyerlerinde işin çalışması
durdurulmuş ve çalışanlar evlerine gönderilmiştir. Bu çalışanların sigortalılık bildirimleri
ise devam etmektedir. Çalışma faaliyetlerinin durdurulduğu işyerlerine rutin hizmetler için
gitmesi gereken İSG porofeyonellerimiz işyerlerine girememektedir. Onaylı deftere
ulaşamamaktadır. Bu durumda ne yapmalıyız?
• COVID-19 salgını nedeniyle tamamen kapanan ve çalışmayı sonlandıran işyerleri için iş
sağlığı ve güvenliği hizmeti zorunluluğu bulunmamaktadır. Çalışanlarına ücretsiz izin
veren işveren, bu durumun başladığı ve sonlandığı tarihi SGK il/ilçe müdürlüğüne
bildirmelidir. Ancak, çalışanlarının SGK primlerini ödemeye devam eden işveren,
çalışanlarına ücretli izin vermiş demektir. Bu durumda olan işyerleri ile evden/uzaktan
çalışma gibi bir yöntemle çalışmaya devam eden işyerleri için çalışma hayatı kesintiye
uğramamış olduğundan iş sağlığı ve güvenliği yükümlülükleri de aynı şekilde devam
eder.
99) Bir işyerinde/OSGB’de işyeri hekimi olarak görev yapmaktayım. Çalışanların periyodik
olarak muayenelerinin yapılması gerekmekte ve bazı çalışanların Mart/Nisan/Mayıs
aylarında periyodik tetkikleri ve muayenelerinin yapılması gerekmekte. Çalışanları
periyodik muayene için sağlık kuruluşlarına yönlendirmem gerekiyor ancak salgın
sebebiyle hastaneler yoğun ve çalışanın hastaneye gitmesi durumunda enfekte olma ihtimali
mevcut. Bu durumda ne yapmam gerekir?
• COVID-19 salgını nedeniyle hastanelerde yaşanan yoğunluk ve sağlık personelinin
tamamen salgını önlemeye odaklamış olması nedeniyle çok acil olmayan iş ve işlemler
için hastanelere sevk yönteminin tercih edilmemesi tavsiye olunur. Bu tip işlemlerin ileri
tarihlere ertelenmesinde bir sakınca bulunmamaktadır. Ancak, bu durumlarda işyeri
hekiminin sorumluluğunun da arttığı unutulmamalıdır. Çalışanların sağlık gözetimine
ileri tetkik ve muayene olmadan devam etmek ve konuda karar vermek işyeri hekiminin
sorumluluğundadır. İşyeri hekimi; çalışanların sağlığını artan biyolojik risklere karşı
korumak, rahatsızlığı bulunan çalışan için gerekli tedbirleri almak, her türlü önleyici
hekimlik faaliyetini uygulamak, çalışanları sağlık risklerine ve alınan tedbirlere ilişkin
bilgilendirmek, işyerinde hijyen kurallarının uygulanmasını sağlamak ve tüm yapılanları
onaylı deftere işleyerek gerekli olan kayıtları da çalışan sağlık dosyasına eklemek
zorundadır.
100) OSGB olarak hizmet verdiğimiz işyerleri COVİD-19 salgını sebebiyle İçişleri
Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu genelge kapsamında işyerlerini kapattılar. (İçişleri
Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu genelge kapsamında olmasa dahi) kapanan işyerlerinin
İSG-KATİP sözleşmelerini düşürmem gerekir mi? Aylık fatura kesmeye devam edebilir
miyim? İSG-KATİP sözleşmelerini düşürmeyip aylık fatura kesmesem olur mu?
• İçişleri Bakanlığı genelgeleri sonrasında işyerleri zorunlu olarak kapanan ve faaliyetleri
duran işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmeti alma zorunluluğu mevcut değildir. Bu
durumda olan işyerleri için İSG-KATİP sözleşmelerinin sonlandırılması mümkündür.
Herhangi bir hizmet verilmeyen işyerine fatura kesilmesi uygun değildir. Ancak işveren
ve OSGB’nin karşılıklı mutabakatı halinde İSG-KATİP sözleşmesinin devam etmesinde
bir sakınca bulunmamaktadır.
101) Evden çalışma / nöbetleşe çalışma gibi uygulamalara geçmiş olan işyerlerine verilen iş
sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile bu işyerleri ile yapılan İSG-KATİP sözleşmeleri devam
edecek mi?
• Evden/uzaktan çalışma, dönüşümlü/nöbetleşe çalışma uygulamaları çalışma hayatında
var olan uygulamalardır. Bu yöntemlerle çalışmaya devam eden işyerleri için çalışma
hayatı kesintiye uğramamış olduğundan iş sağlığı ve güvenliği yükümlülükleri de aynı
şekilde devam eder.
102) Kısa çalışma ödeneğine OSGB’ler de başvurabilir mi? Başvurabilirse şartları nelerdir?
Kısa çalışma ödeneğine başvuran OSGB’ler hizmetine devam edecek mi?
Kısa çalışma ödeneğine başvurmuş işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerine devam
edilecek mi? İSG-KATİP sözleşmeleri devam edecek mi? Hizmet OSGB tarafından
sunuluyor ise fatura kesilecek mi?
• Kısa çalışma ödeneğine diğer işyerleri gibi OSGB’ler de başvurabilmektedir. Kısa
çalışma ödeneğinim başvuru şartları www.iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi
internet adresinde izah edilmiştir. Kısa çalışma ödeneği, işyerinin tamamen kapanması
veya haftalık çalışma süresinin en az üçte bir oranında azaltılması halinde
verilebilmektedir. İşyerini tamamen kapatan işyerleri için iş sağlığı ve güvenliği hizmeti
alma zorunluluğu mevcut değildir. Ancak işyerini kısmen kapatan ve çalışmasını
azaltarak sürdüren işyerleri için değişen çalışan sayısı göz önünde bulundurularak iş
sağlığı ve güvenliği yükümlülükleri devam eder. Bu sebeple, kısa çalışma ödeneğinden
faydalanan çalışanlar için iş sağlığı ve güvenliği hizmeti zorunluluğu mevcut olmayıp
çalışmaya devam eden çalışanlar için iş sağlığı ve güvenliği hizmeti de sürdürülür.
OSGB’ler tamamen faaliyetlerini durdurarak kısa çalışma ödeneğinden faydalanmaya
başlarlarsa faaliyetlerini durdurdukları gün itibariyle tüm İSG-KATİP sözleşmelerini ve
sundukları hizmeti sonlandırmak zorundadır. OSGB’ler kısmi olarak çalışma sürelerini
azaltmaları halinde ise kısa çalışma ödeneğinden yararlanan İSG profesyonellerinin
bütün sözleşmeleri sonlandırılmak zorundadır.
103) Firmamızda çalışmakta olan işçiler için iş güvenliği amacıyla FFP2 maske teminini
sağlayacağız eczane ve temin edebileceğimiz diğer yerler ile görüşme sağladığımızda
reçete karşılığında verilebileceği satışı olmayacağı bildirilmektedir çalışanlarımızın
güvenliği açısından maske teminini nasıl sağlayabilirim?
• İş güvenliği amacıyla kullanılmakta olan toz maskelerinin, salgın sebebiyle geçici süre
reçeteyle satılması ülke genelinde yaşanan maske sıkıntısı nedeniyle hayata geçirilmiş
bir önlemdir. İşyerlerinde maske ihtiyacının giderilmesi için işyeri hekimi tarafından
yazılacak reçeteler vasıtasıyla çalışanlar eczanelerden maske temin edebilir.
104) OSGB firmasıyız ve şuan 65 yaş üstü ataması yapılmış işyeri hekimlerimiz var sokağa
çıkma yasağı sebebiyle hizmet verememektedir ancak ve Bakanlık tarafında yapılan çağrı
kapsamında sağlıkçıları göreve çağırması nedeniyle 65 yaş ve üstü olan işyeri
hekimlerimizde virüs salgını bilgilendirme amacıyla görev alabilirler mi ?
• 65 yaş ve üzerinde olan ve bu nedenden dolayı sokağa çıkma yasağı kapsamında bulunan
sağlık çalışanlarının kronik herhangi bir rahatsızlığı bulunmaması ve salgın hastalığın
herhangi bir belirtisini göstermemesi halinde görevlerini ifa etmeleri önünde bir engel
bulunmamaktadır.
105) COVID-19 ile ilgili sektörlere özgü önlemler için hangi site/sosyal medya bağlantıları
takip edilebilir? Ayrıca COVID-19 ile ilgili olarak Genel Müdürlüğünüzün yayınlarını
nereden takip edebilirim?
• https://www.saglik.gov.tr/
• Genel Müdürlüğümüz duyuru ve bilgilendirmeleri için: https://www.ailevecalisma.gov.tr/isggm
• Güncel dokümanlara erişim için:
➢ https://www.twitter.com/isggmd
➢ https://www.instagram.com/isggmd
➢ https://www.facebook.com/isggmd